Sporcu içecekleri

Daha önceki bir yazımda sözünü ettiğim sporcu içecekleri konusunda bir şeyler yazmaya çalışacağım bu sefer.

Spor sırasında sıvı kaybını telafi etmek gerektiği artık bir çok kişi tarafından bilinen bir gerçek. Fakat bunun nedeninin ne olduğu ve alınması gereken svının niteliği hakkında bilgisi olan kişi pek az. Bu yazıda elimden geldiğince bu konuları anlatmaya çalışacağım.

Spor yaparken vücut enerji üretebilmek için karbonhidrat, yağ ve bazı uç durumlarda proteinleri yakarak (kimyasal tepkimeye sokarak) enerji (ATP) üretir. Bu kimyasal tepkime sonucu kaslara gereken enerjinin yanında ısı da açığa çıkar. Spor yaparken bu yüzden vücut ısınır. Fakat vücudun ısınması da istenen bir durum olmadığından vücut aşırı ısınmayı engellemek üzere terlemeye başlar. Terlemeyle birlikte vücuttan su ve kasların çalışması sırasında kullanılan başta sodyum olmak üzere potasyum ve kalsiyum ve az miktarda diğer bazı mineraller atılmaktadır. Terin tuzlu gibi bir tadı olması, göze girince yakması da yine bu sodyum yüzündendir. Uzun süreli bir spor yapıyorsanız (en az yarım saat), su ve mineral kaybı bir süre sonra kasların tepki verme süresini uzatacaktır.

Daha kısa süreli sporlarda sadece su yeterli olmaktayken, sporun süresi uzadıkça elektrolit de denilen bu mineral kaybının giderilmesi sporcunun performansı açısından başat önem taşımaktadır. Spor sırasında her türlü gıdanın alınması mümkün değildir. Protein ve yağ alımı (ultra dayanıklılık sporlarını hariç bırakıyorum: ultra maraton, Race Across America gibi yarışlar yani) spor sırasında yapılmamaktadır. Sebebi, bunların sindiriminin uzun olması ve spor sırasında alınmasının sporcunun performansını kötü etkilemesidir. Ayrıca spor sırasında en hızlı kaybedilen yakıt karbonhidrat olduğundan onun yerine koyulması gereklidir.

Sporcu içecekleri bu ihtiyaçtan doğmuştur. En çok bilinen ve bulunan sporcu içecekleri olarak Powerade, Gatorade gibi markaları sayabiliriz.

Sporcu içecekleri de aslında üçe ayrılır: izotonik, hipertonik, hipotonik olarak. İzotonik içecekler insan vücudundaki oranlara benzer miktarda tuz ve şeker içerirler, hipertonik olanlar vücuttan daha yüksek, hipotonik olanlarsa daha düşük oranda tuz ve şeker içeriğine sahiptirler. Çoğu sporcu içeceği hipertoniktir.

Bu içecekler su, karbonhidrat ve minerallerin spor sırasında en çabuk şekilde sindirilebilmesi amacıyla hazırlanmaktadırlar. Spor sırasında kaybedilen maddeler bu içecekler yardımıyla yerine koyularak sporcunun performansını en iyi şekilde sürdürebilmesi amaçtır. İçeriklerine baktığımız zaman hem Gatorade'in hem Powerade'in yağ içermediğini, yakın oranlarda sodyum, potasyum ve karbonhidrat içerdiğini görürüz.

Bunların yanında her iki içecekte de mısır şurubu olduğunu görmekteyiz. Mısır şurubunun ABD'de üretilen başlıca Genetiği Değiştirilmiş Organizma'lardan (GDO) olan mısırdan üretildiğini bildiğim için bu bana pek de cazip gelmiyor açıkçası. Ama tabii bu kişisel bir tercih, diyorsanız ki "zaten neler yemiyoruz bundan mı kaçınacağız" o zaman sorun yok sizin için. Fakat en aşağıda verdiğim ev formülüne bir göz atın yine de.

Tabii bunların yanında bir de "enerji içeceği" adı altında satılan kafein bombası "Red Bull", "Burn" ve türevleri var. Bunlar sporcu içeceği değildir. Spor sırasında (ve belki spor haricinde de) bunlardan uzak durun.

Şimdi benim "sihirli" formülümü vereyim. Ben uzun süreli sporlarda her zaman şu karışımı kullanıyorum: 2 şişe maden suyu, 300-350 ml organik meyve suyu. Bu sayede maden suyundan gerekli mineralleri almış oluyorum (Beypazarı maden suyunda mevcut başlıca mineraller: sodyum, kalsiyum, potasyum, magnezyum, sülfat, florür) hem de meyve suyundan karbonhidrat ihtiyacımı karşılıyorum. Eğer bisiklete bineceksem gazını biraz kaçırıyorum, sallantıyla beraber gaz oluşabiliyor yoksa şişede. Tadı da çok güzel oluyor, gazoz gibi. Üstelik hangi meyve suyunu katacağınıza, dolayısıyla içeceğin tadına da kendiniz karar veriyorsunuz. İşte size evde hazırlanmış sporcu içeceğiniz. Gazını kaçırmıyorsanız metalik bir suluğa koymanızı tavsiye ediyorum, plastiği bir miktar eritebilir aksi takdirde.

Dip not olarak unutmadan şunu da söyleyeyim. Eğer imkanınız varsa spor sırasında içeceğiniz soğuk olarak içmeniz hazmını hızlandıracaktır. Tabii bu yaptığınız spora ve ortama çok bağlı, sadece belirtmek istedim.